Χανιά, 16 Μαΐου 2022
Κύριε Πρόεδρε, ένα πρώτο σχόλιο. Ποιες είναι οι εκτιμήσεις από τη Σύνοδο, και η δική σας εκτίμηση.
Είναι μία κρίσιμη συνάντηση και χαίρομαι που γίνεται στην Κρήτη, στα Χανιά. Αναδεικνύει αυτό το όμορφο μέρος αλλά και μια παράδοση αγώνων, δημοκρατίας που πάντα ταυτίζονται με τον λαό της Κρήτης.
Αυτό ακριβώς εκφράζει και το Συμβούλιο της Ευρώπης, την ανάγκη να εμπεδωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη η έννοια της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που βλέπουμε ότι αποτελούν μία κρίσιμη, πολύ σημαντική πτυχή και για την ειρήνη.
Γιατί αυτήν τη στιγμή, ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, δεν είναι απλά ένας πόλεμος μεταξύ δύο κρατών, είναι και ένας ιδεολογικός πόλεμος, μία αντιπαράθεση μεταξύ μίας αντίληψης αυτοκρατορικής, απολυταρχικής από τη μία πλευρά και μιας αντίληψης από την άλλη πλευρά που θέλει να προχωρήσει σε μία κοινωνία ελεύθερη, δημοκρατική που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Άρα λοιπόν, αυτήν τη στιγμή απειλούνται αυτές οι αρχές, οι αρχές της δημοκρατίας, της ελευθερίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γι’ αυτό και είναι τόσο κρίσιμη αυτή η συνάντηση που κάνουμε σήμερα εδώ στην Κρήτη, όπου συζητάμε το μέλλον της Ευρώπης με την ευρύτερη έννοια. Είμαστε 46 μέλη, ήμασταν 47 άλλα ψηφίσαμε να φύγει η Ρωσία λόγω του πολέμου. Συζητούμε το μέλλον της ΕΕ, που έχει μπροστά της κρίσιμα διλήμματα. Πρέπει να πάρει κρίσιμες αποφάσεις για μεγαλύτερη αυτονομία σε μια σειρά από σημαντικά θέματα, όπως το ενεργειακό, η ασφάλεια των τροφίμων, αλλά βεβαίως, ακόμα και η άμυνά της. Αυτά είναι τα μεγάλα διλήμματα τα οποία συζητάμε.
Έχετε την αίσθηση ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να έχει παρέμβει νωρίτερα, θα μπορούσε να είχε κάνει περισσότερα πράγματα για την ειρήνη;
Με τις δυνατότητες που έχει, νομίζω ότι υπερέβαλε εαυτόν, έχει αντιδράσει πολύ γρήγορα και αποτελεσματικά για τα δεδομένα της ΕΕ. Βέβαια, λόγω του πολέμου έχουν αναδειχθεί οι θεσμικές αδυναμίες της ΕΕ, όπως το να μπορεί να έχει μία ενιαία εξωτερική πολιτική, να έχει τις δυνάμεις της στον χώρο της άμυνας, κάτι που η Ελλάδα πάντα το στήριζε. Υπάρχει βέβαια, το άρθρο που είχαμε παλέψει για να μπει στις Συνθήκες. Το πετύχαμε τότε που συζητούσαμε και αποφασίσαμε τη Συνθήκη της Λισσαβόνας. Ήμουν Υπουργός Εξωτερικών, καταφέραμε να μπει ένα άρθρο, με μεγάλες αντιδράσεις, ιδιαίτερα από τις ουδέτερες χώρες, όπως η Σουηδία και η Φινλανδία. Ένα άρθρο περί αμοιβαίας συνδρομής. Εάν δηλαδή υπάρξει απειλή για μία χώρα ή την άμυνα της, θα συνδράμουν όλες οι άλλες χώρες με όλα τα μέσα. Αυτό το επικαλούνται σήμερα και η Σουηδία και η Φινλανδία, λέγοντας βέβαια από την άλλη πλευρά, ότι η Ευρώπη δεν έχει δυνατότητα πέρα των οικονομικών κυρώσεων, να μπορεί να συμβάλει στην άμυνα αυτών των χωρών. Γι’ αυτό και συνέβη το αντίθετο από ό,τι ήθελε ο Πούτιν, γιατί κατάφερε με αυτόν τον πόλεμο να ζητούν και η Σουηδία και η Φινλανδία να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ.
Λίγα λόγια αναφορικά με τον πόλεμο και για το ταξίδι του Πρωθυπουργού στις ΗΠΑ.
Κοιτάξτε, οι σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ διαχρονικά έχουν περάσει από πολλά στάδια. Θυμάμαι όταν ως υπουργός Εξωτερικών, είχα μιλήσει με τον Πρόεδρο Κλίντον και του είχα πει, και το αναγνώρισε, για τις δύσκολες σχέσεις επί δικτατορίας, όταν υπήρχε στήριξη και προώθηση ενός δικτατορικού καθεστώτος από την κυβέρνηση των ΗΠΑ στη χώρα μας με όλα όσα έγιναν και την παραβίαση δημοκρατικών δικαιωμάτων, οπότε και ο ίδιος θέλησε, και ήταν μία πολύ σημαντική καμπή αυτή, όταν ήρθε ο Κλίντον εδώ, και ζήτησε ουσιαστικά συγγνώμη.
Ζήτησε ουσιαστικά συγνώμη από τον Ελληνικό λαό για τις σχέσεις που υπήρχαν μεταξύ της Αμερικανικής κυβέρνησης και της δικτατορίας στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι από τότε, έχουμε αναπτύξει πολύ καλύτερες σχέσεις, τις έχουμε εμβαθύνει σε όλους τους τομείς.
Είναι θετικό να υπάρχουν τέτοιες επισκέψεις. Πιστεύω ότι και η τιμή προς τον Έλληνα Πρωθυπουργό για τα 200 χρόνια της Ελευθέριας και της Ανεξαρτησίας της χώρας μας, είναι ενδεικτικό στοιχείο των σχέσεων μας και της ανάγκης των ΗΠΑ να αναδείξουν τις βαθιές ρίζες της δημοκρατίας, που βρίσκονται βεβαίως στην Ελλάδα.
Μέχρι στιγμής κύριε Πρόεδρε φαίνεται ότι τις μεγαλύτερες συνέπειες από την σύγκρουση εκτός των δυο άμεσα εμπλεκομένων χωρών, τις δέχεται η Ευρωπαϊκή κοινότητα, οι Ευρωπαϊκοί λαοί, σε αυτό δεν έχουμε αντιληφθεί ότι υπάρχει μια δυναμική κοινή γραμμή στήριξης της κοινωνίας και της οικονομίας των ευρωπαίων πολιτών σε όλα τα επίπεδα. Σας προβληματίζει αυτό;
Είναι λογικό. Ο πόλεμος γίνεται δυστυχώς σε ευρωπαϊκό έδαφος, οι συνέπειες είναι, για τους Ευρωπαίους πολίτες και όχι μόνο, μεγάλες.
Η επισιτιστική κρίση είναι μπροστά μας. Θα επηρεάσει πάρα πολλούς λαούς της περιοχής, ιδιαίτερα την Αφρική, με αποτέλεσμα πιστεύω να έχουμε λοιμούς και μεγάλη προσφυγιά. Αποτέλεσμα πια, και της κλιματικής κρίσης και της επισιτιστικής κρίσης.
Είναι λοιπόν, παγκόσμιες οι συνέπειες. Άρα η ανάγκη κάποιων κοινών πολιτικών στην ΕΕ είναι προφανής. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι πρώτα από όλα να προωθήσουμε την αυτονομία σε σημαντικούς τομείς, όπως της ενέργειας, της ασφάλειας των τροφίμων και θα έλεγα ότι πρέπει να είμαστε πιο καθαροί απέναντι σε συμφέροντα που αυτήν τη στιγμή βολεύονται ή εκμεταλλεύονται την κατάσταση, όπως μεγάλες εταιρείες που δυστυχώς και στην Ελλάδα κερδοσκοπούν ασύστολα εις βάρος του Ελληνικού λαού και του Ευρωπαίου πολίτη με την τεράστια κερδοσκοπία. Εκεί φαίνεται ότι χρειάζεται μια προοδευτική πολιτική που πρέπει να έχει η Ευρώπη απέναντι σε αυτές τις αντιλήψεις.
Στην Ελλάδα θα είχαμε τη δυνατότητα με το πρόγραμμα ΗΛΙΟΣ που είχαμε ξεκινήσει προ πολλών ετών, την περίοδο 2009-11, να ήμασταν σήμερα πλήρως αυτόνομοι ενεργειακά, αλλά να είμαστε και οι πολίτες παραγωγοί ενέργειας, να πουλάμε ενέργεια και από τον ήλιο μας, και από τον αέρα μας, και από την γεωθερμία μας, κάτι που επίσης εμείς ξεκινήσαμε. Δυστυχώς, στην Ελλάδα έχουμε την αρνητική παράδοση να αλλάζουν οι κυβερνήσεις και να ξεχνιούνται οι πολιτικές που ξεκίνησαν οι προηγούμενες. Αν είχε υπάρξει μια συνέχεια στις προσπάθειες που κάναμε για μια πράσινη ανάπτυξη, σήμερα θα ήμασταν σε πολύ διαφορετική κατάσταση.